Kur’an’da “ruhbanlık yasaktır” diye bir ifade yoktur. İlgili ayetin meali şöyledir:
“Sonra bunların izinden ard arda peygamberlerimizi gönderdik. Meryem oğlu İsa’yı da arkalarından gönderdik, kendisine İncil’i verdik ve ona uyanların kalplerine şefkat ve merhamet koyduk. Uydurdukları ruhbanlığı ise biz kendilerine farz kılmadık, fakat Allah rızasını kazanmak için kendileri onu icat ettiler. Kaldı ki ona gereği gibi de riâyet etmediler. Biz de onlardan iman edenlere mükâfatlarını verdik. Onların çoğu ise büsbütün yoldan çıkmışlardır.” (Hadid, 57/27)
Demek ki ayette ifade edilen şey ruhbanlığın Allah tarafından farz kılınmadığı, bazı Hristiyanların Allah rızasını kazanmak için bunu icat ettikleri hususudur.
Ayette “insanların farz kılınmayan bir şeyi icat etmeleri” yerilmemiş, aksine övülmüştür. Ancak insanların “ona riayet etmemeleri” kötülenmiştir. (bk. Rzi, İbn Kesir, İbn Aşur, Alusi, ilgili yer)
Ruhbanlık Bidat mıdır?
Ayrıca ayette bu kimselerin icat ettikleri ruhbanlığın “bidat” olarak adlandırılması, her bidatin kötü olduğu anlamına gelmez; çünkü biraz önce de belirtildiği üzere, burada bu bidat kötülenmemiş, ona riayet edilmemesi kötülenmiştir.
Bununla birlikte değişik hadis kaynaklarında yer alan aşağıdaki hadîs-i şerifin ifadesi de bunu teyit etmektedir.
Abdullah b. Mesud’un anlattığına göre Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu:
“Bizden önceki (ümmet)ler yetmiş iki fırkaya ayrıldılar. Üç fırka hariç diğerleri helak oldular. Bu üç fırkalardan biri; Allah’ın dini ve Hz. İsa’nın dini uğrunda krallarla savaşan kimselerdir. Bir diğeri: Krallara karşı savaşma gücünde olmamakla beraber, kendi kavimlerini dine davet etmiş ve bu yüzden krallar tarafından testerelerle biçilmiş ve öldürülmüş kimselerdir. Üçüncü fırka ise, ne krallarla savaşmak ne de onlarla birlikte dinlerini yaşamak imkânı bulmadıklarından, dağlara çıkıp ruhbanlık hayatını yaşadılar. İşte ‘Uydurdukları ruhbanlığı ise biz kendilerine farz kılmadık, fakat Allah rızasını kazanmak için kendileri onu icat ettiler.’ ayeti bunlar hakkında inmiştir. ‘Onlardan iman edenlere mükâfatlarını verdik.’ mealindeki ayetin ifadesi, beni tasdik edip iman edenler hakkındadır. ‘Onların çoğu yoldan çıkmış kimselerdir.’ mealindeki ifade ise beni inkâr eden, bana iman etmeyenler hakkındadır.” (bk. Taberi, Razi, İbn Kesir, Alusi, ilgili ayetin tefsiri)
Yani bu hadis rivayetinde de ruhbanlık kurtuluş yollarından biri olarak gösterilmiştir.
Bidat Nedir ve Kaç Çeşittir?
– İmam Nevevi’nin “alimlerin görüşü” diyerek bildirdiğine göre “bidat” beş çeşittir.
a) Vacip olan bid’atlar: Dinsizlere karşı kelamcıların kullandığı aklî delilleri öğrenmek gibi.
b) Mendup olan bid’atlar: Kitapları telif etmek, medreseler, hangâhlar inşa etmek gibi.
c) Mubah olan bid’atlar: Geniş bir yelpazede lezzetli yemekler yemek, güzel elbiseler giymek gibi.
d-e) Haram ve mekruh olan bid’atlar ise bellidir. (Tükçe ezan okumak gibi ibadetlerin şeklini değiştiren bid’alar bu türdendir; yerine göre haram yerine göre mekruh olabilir).
Demek ki Hazreti Peygamber (asm)’in “Her bid’at dalalettir.” sözü, özel bir genele aittir. (bk. Alusî, ilgili ayetin tefsiri)
Bu konuda genel kural şudur: İnsanların uydurdukları bir bid’at, eğer Allah ve Resulünün emirlerine aykırı ise, bu bid’at dinde yeri olmayan bir kötülük simgesidir. Eğer bu icat edilen bid’at, genel olarak İslam’da güzel karşılanan şeyler türünden ise, bu mubah olan bir bi’attır. Hz. Ömer’in cemaatle teravih namazı kılmak için kullandığı “Bu ne güzel bir bid’attır.” ifadesi de bu çerçevede değerlendirilir. (bk. Alusi, a.g.y)
Bir rivayete göre Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu:
“İleride öyle bir devir gelecek ki Müslümanın en hayırlı malı davarları (keçi-koyun) olur ki, onları alıp dağların geçitlerine ve yağmurun düştüğü yerlere götürür de bununla fitnelerden kaçıp dinini korumaya çalışır.” (bk. Buhârî, İman 12, Bed’ü’l-Halk 14; İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri)
Bu hadiste de -fitneden sakınmak ve dini korumak için- inzivaya çekilmenin caiz olduğunun ötesinde, övgüye değer olduğu anlatılmıştır.
Kaynak: Sorularla İslamiyet
Ayrıca aklına takılan sorular veya merak ettiklerin için Sözler Köşkü YouTube kanalımıza göz atabilirsin.
Bazı Merak Edilen Sorular:
HRİSTİYANLIK VE YAHUDİLİK BUGÜN HAK DİNLER MİDİR?
MÂİDE SÛRESİ, 51. AYETTE GEÇEN, “YAHUDİ VE HRİSTİYANLARI DOST TUTMAYINIZ.” AYETİ NASIL ANLAŞILMALIDIR?
ALLAH İSTESEYDİ İLK GELEN İLAHİ DİN TEK DİN OLABİLİRDİ, AMA NEDEN ÜÇ FARKLI DİNİN OLUŞMASINA…
HZ. MUSA (AS)’A GELEN ON EMİR NELERDİR?
TABU NEDİR?
Yorumlar (0)